Marvelous Mind: Druk

Maar waarom drinken we eigenlijk? Consumptie van alcohol is oud, onze voorgangers van zestig miljoen jaar geleden beloonden zichzelf al met het eten van gefermenteerd fruit en kregen op deze manier alcohol binnen. Alcohol is een middel dat een prettige invloed uitoefent op onze hersenen. Het maakt onszelf socialer en andere mensen aantrekkelijker. Sterker nog, uit onderzoek blijkt dat enigszins aangeschoten proefpersonen als aantrekkelijker worden beoordeeld.

Wat is er dan mis met alcohol? Behalve dat het verband houdt met tenminste zeven verschillende soorten kanker, het risico verhoogt op hart- en vaatziekten, leverziekten, psychische aandoeningen en diverse neurologische aandoeningen? Wel, je kunt er, net als aan vele andere stimulerende middelen, verslaafd aan raken. Want alcohol activeert het beloningssysteem in de hersenen. Dat systeem wordt actief zodra je iets doet wat evolutionair gezien gunstig is, zoals eten, seks en lichaamsbeweging. Deze activiteiten worden beloond met een ferme stoot dopamine, de belangrijkste signaalstof in het beloningssysteem. En alcohol doet dat ook. Net als al die andere middelen zoals bijvoorbeeld nicotine, heroïne en amfetamine.

In het begin is er nog niets aan de hand. Sterker nog, het systeem wordt eerst gevoeliger, alcohol maakt meer dopamine vrij. Deze periode staat bekend als de ‘liking phase’. Maar dan komen de negatieveeffecten van alcohol bovendrijven en de hersenen gaan de strijd aan met de alcohol. Er treedt ‘tolerantie’ op, er is steeds meer nodig voor hetzelfde effect. Uiteindelijk gebeurt er van alles, je komt in een neerwaartse spiraal en je hebt de alcohol nodig, alleen al om je even normaal te voelen. De ‘wanting phase’, je bent verslaafd.

Anton Scheurink is hoogleraar Neuroendocrinologie aan het Groningen Institute for Evolutionary Life Sciences (Universiteit Groningen). Zijn onderzoek richt zich op de rol van de hersenen en met name het dopaminerge reward systeem bij metabole ziektes en eetstoornissen zoals compulsief overeten en Anorexia Nervosa.

Deze film wordt vertoond in samenwerking met Marvelous Mind, een initiatief van het UMCG en de Rijksuniversiteit Groningen. De menselijke geest is een van de grootste wonderen in het universum. Altijd complexer dan je denkt, zijn geheimen slechts langzaam onthullend. Onderzoekers van het UMCG willen graag hun fascinatie voor het menselijk brein met het publiek delen.

Daarom organiseren we sinds 2019 samen Marvelous Mind: een reeks films die verhalen vertellen over specifieke aspecten van de menselijke geest of een hersenstoornis. Het onderwerp wordt ingeleid door een wetenschapper die gespecialiseerd is in de betreffende materie. De avond wordt afgesloten met een bespreking van de film.