Demonstreren onder druk?

Demonstreren: het is een van de meest zichtbare manieren waarop burgers hun stem laten horen. Of het nu op het Malieveld is, langs de A12, of bij het Harmoniecomplex, overal zie je mensen de straat op gaan om hun ongenoegen, idealen of eisen kenbaar te maken.

De afgelopen tien jaar lijkt het aantal demonstraties in steden flink te zijn toegenomen, al ontbreken precieze landelijke cijfers. Denk aan de protesten voor en tegen Zwarte Piet, de boeren die het provinciehuis in Groningen bestormden, of de actievoerders van Extinction Rebellion (XR) die snelwegen blokkeerden. Ook studenten bezetten universiteitsgebouwen om de samenwerking met Israëlische wetenschappers ter discussie te stellen.

Tegelijkertijd lopen demonstraties steeds vaker uit de hand, met gewelddadige confrontaties tussen politie en betogers als gevolg. Dit roept de vraag op: hoe staat het ervoor met het demonstratierecht in Nederland? Waarom is demonstreren zo’n fundamenteel recht en hoe heeft het de samenleving veranderd? Waar ligt de grens tussen een vreedzaam protest en burgerlijke ongehoorzaamheid? En wat is proportioneel ingrijpen van de politie, en wie bepaalt dat?

Om antwoorden te vinden op deze vragen, gaat Jurgen Tiekstra in gesprek met advocaat Willem Jebbink, onderzoeker Berend Roorda, teamchef van het Basisteam Groningen-centrum Gerard de Jonge, hoofd van de afdeling Openbare Orde en Veiligheid Arjan Hof.