Wandelroute Ommetje Middelstum
Stap binnen in het charmante wierdedorp Middelstum, gelegen op het Hogeland van Groningen en omringd door een prachtig cultuurlandschap. Dit beschermde dorpsgezicht ademt geschiedenis en verhalen die teruggaan tot ver voor je tijd. De huizen in Middelstum zijn gebouwd volgens het patroon van een radiale wierde, waardoor de straten als de spaken van een wiel vanaf het hoogste punt naar beneden lopen. Een prachtig gezicht. Eenmaal binnen de grenzen van de wierde word je omringd door oude gebouwen. Door de straten die vanuit de kerk naar de omliggende wegen leiden, vind je bezienswaardigheden die je meenemen op een reis door de geschiedenis.
Borg Ewsum
De start van de route ligt bij borg Ewsum, de restanten van een borg met een lange en rijke geschiedenis. Over het ontstaan van de borg is weinig bekend. De naam Ewsum, afkomstig van de familie Ewsum, komt voor het eerst voor in een oorkonde uit 1371. Maar het zou goed kunnen dat de borg er al veel langer stond. De familie was eeuwenlang de baas in de regio. Ze stonden bekend als vechtersbazen, die soms medogenloos konden optreden. Uiteindelijk stierf het geslacht van Ewsum uit in het begin van de 17e eeuw. De borg werd geschonken aan een neef van de familie, met de naam Ripperda. In 1626 ging de borg over naar de familie Lewe, die de borg in 1650 grondig liet restaureren. Het was een prachtig gebouw, met een dertig meter hoge toren. De borg werd in 1856 echter verkocht en de koper liet de borg een aantal jaren later slopen.
Tegenwoordig is er dus weinig meer over van wat eens een van de indrukwekkendste borgen van Groningen was. Alleen de geschutskoepel en een van de schathuizen zijn overgebleven. De rust die je nu op het terrein ervaart staat in groot contrast met de roerige familiegeschiedenis. Je kan er terecht voor een bakje koffie of thee in de theeschenkerij. Lekkers zoals appeltaart of brownies bakken ze hier zelf. De route neemt je mee door de borgtuinen, waar ze nog ouderwets te werk gaan. Groenten en fruit worden hier verbouwd zoals dat in 1800 ook gebeurde. Een levende tijdcapsule waarin je kan proeven van de authentieke smaken van vervlogen tijden. De oude fruitmuur houdt de warmte van de zon vast, waardoor perziken en abrikozen kunnen groeien.
Op de vierde zaterdag van de maand, in de maanden april tot en met september, vind je op het borgterrein ook een streekproductenmarkt. Op deze gezellige markt kan je allerlei lokale lekkernijen kopen, zoals kaas, worst, honing, brood en jam.
Herberg in de Valk
De route neemt je via oude paden mee door het karakteristieke akkerbouw en veeweidegebied van het Hogeland. Onderweg kom je een aantal cultuurhistorische bezienswaardigheden tegen die herinneren aan hoe hier vroeger werd geleefd. Ben je toe aan een pauze? Wijk dan een klein beetje af van de route en breng een bezoekje aan Herberg in de Valk, een plek waar de tijd lijkt stil te staan. Het monumentale woonhuis en gelagkamer stammen uit 1630 en ademen een rijke historie uit. Vroeger kwamen gasten aan per koets, trekschuit of snikke in haven De Kolk. Enne Reintjes, de kastelein van toen, organiseerde in 1810 een spectaculaire harddraverij met als inzet twee fraaie hoofdstellen. Hoe spannend moet het toen geweest zijn om te zien hoe de dappere rijders op hun paarden streden om de prijs. De herberg was het middelpunt van de gemeenschap en bracht mensen samen. De Herberg is door de loop van de jaren enkele keren veranderd, de oude haven is inmiddels gedempt en gasten komen niet meer ter paard. De gastvrijheid is gebleven en je bent je van harte welkom op het terras.
Toornwerd
In Toornwerd, gelegen tegenover het borgterrein Ewsum en dus aan het einde van je route, liggen de overblijfselen van een vroeger leven. Eeuwen geleden kende dit dorpje zijn hoogtepunt, toen het een eigen kerk en pastorie bezat. Helaas bleek het gebouw na verloop van tijd te klein en raakte het ongebruikt. Gelukkig is niet alles verloren gegaan. Het kerkhof is namelijk bewaard gebleven en in 1894 kreeg het een nieuwe stenen toren waarin de oude klok uit de vorige toren werd opgehangen.
Deze route is een tip van het Routebureau Groningen, het startpunt van routegebonden recreatie in de provincie Groningen.
