Middag-Humsterland
Ongerept landschap met een rijke geschiedenis
In het groene Westerkwartier ligt het oudste cultuurlandschap van Nederland: het Nationaal Landschap Middag-Humsterland. Waar vroeger de zee tussen de eilanden Middag en Humsterland stroomde en de mensen vanaf de ijzertijd leefden op woonheuvels. Wanneer je tegenwoordig het ongerepte landschap bezoekt, verraden de kronkelende weggetjes, het weidse landschap, de slingerende sloten én de nog altijd bewaard gebleven wierden zijn rijke geschiedenis.
Hoog en droog
Nog voor de jaartelling ontwikkelden zandplaten zich onder de Waddeneilanden tot kwelders met kweldergras. Een ideale plek voor de eerste bewoners en hun schapen en koeien. Het enige nadeel was dat de kwelders vaak overspoeld werden met zeewater. Om toch te kunnen leven op plekken die regelmatig overstroomden, bouwden ze rond de jaartelling brede heuvels. Hierop konden de bewoners hoog en droog wonen. Doordat de zee steeds meer lagen slib op de heuvels achterliet, ontstonden steeds hogere woonheuvels. Deze wierdendorpen zijn misschien wel het meest karaktervolle stukje Groningen.
Door prielen en geulen
Door een aantal grote inbraken van de zee ontstond in het jaar 800 de Lauwerszee. Het water dat vanuit de Lauwerszee via zijgeulen landinwaarts stroomde, doorsneed het land van Middag-Humsterland. Het zoute water gutste hier door prielen en geulen. Zo werden de twee schiereilanden Middag en Humsterland gevormd. Tussen 1200 en 1700 verdwenen de geulen die de twee eilanden van het vaste land scheidden langzaam. Middag en Humsterland werden weer één geheel. Tegenwoordig herinneren de gebogen vormen van de sloten en weggetjes je aan de nu dichtgeslibde wadgeulen tussen de eilanden.
Sporen van het verleden
Dat Middag-Humsterland het oudste cultuurlandschap van Nederland is, is nog goed zichtbaar. De kronkelende sloten en wegen, het weidse landschap en natuurlijk de verschillende wierdendorpjes. Deze dorpjes zijn op veel plekken onderdeel gebleven van het hedendaagse leven. Bochtige klinkerpaadjes leiden je naar het centrum van vroeger. Vaak nog steeds het kloppende hart met winkeltjes en een dorpscafé. En ook al is er van de eerste kerken in Middag-Humsterland, die werden gebouwd van hout, riet en leem, niets meer over. In het midden van het dorp prijkt vaak nog steeds een robuuste middeleeuwse kerk.
Terug in de tijd
Een woonheuvel in het wierdenlandschap Middag-Humsterland die zeker de moeite waard is om te bezoeken is Niehove. Vroeger de hoofdstad van Humsterland. Van bovenaf gezien is Niehove een soort spinnenweb. Alle wegen lopen naar het midden van het dorp. Wandelend over de smalle kerkenpaden waan je je even terug in de tijd. Want zoals je hier staat tussen de huisjes van rood baksteen, zo was het hier eeuwen geleden ook. Naast de wierdendorpen is in Middag-Humsterland nog veel meer te ontdekken. Door het wonderlijke landschap kun je er mijlenver fietsen, wandelen en rondkijken over uitgestrekte weilanden met historische boerderijen, statige borgen en robuuste kerken.
