Borgen
Mystiek en schoonheid van de landgoederen
Omringd door bomen en misschien zelfs een gracht torent een statig gebouw uit boven de omliggende velden. Het is een van de Groningse borgen, de in de vorige eeuwen door jonkers bewoonde landhuizen. Ooit stonden er ruim honderd in de provincie. Slechts 16 daarvan haalden het heden.
Weer of geen weer, een bezoek aan een borg is altijd een aanrader. Schijnt de zon? Dan stippel je op de landgoederen de mooiste wandelingen uit. Regent het pijpenstelen? Gelukkig hebben de borgen in dit lijstje allemaal een dak. Tijdens je bezoek is er jaren aan geschiedenis te bewonderen. Je vindt er het gehele jaar door een onderkomen, doorgaans zelfs met een kop koffie en wat lekkers erbij. Het zijn de pronkstukken van de provincie.
Menkemaborg
Uithuizen - Benieuwd hoe de Groningse adel leefde in de 17de en 18e eeuw? Ontdek het tijdens een bezoek aan de Menkemaborg. De Menkemaborg werd in de 14e eeuw gebouwd als simpel steenhuis. Door de eeuwen heen groeide de borg uit tot de barokke pracht die het nu is. Ook de tussen de grachten liggende tuinen zijn nog bijna net zo als in de 18de eeuw. De rozentunnel bloeit prachtig in juli en in het grote doolhof kun je heerlijk dwalen. De borg heeft daarnaast ook een schathus, een term afkomstig van het woord 'skat' of 'sket', dat vele jaren geleden 'vee' betekende. In feite dus een boerderij, maar van een flinke grootte. Koetsen werden er gestald, paarden vonden er onderdak en er was genoeg plek voor het opslaan van hooi. Hier vind je tegenwoordig restaurant 't Schathoes.
Lees meer
Fraeylemaborg
Slochteren - De geschiedenis van de Fraeylemaborg gaat meer dan zeven eeuwen terug in de tijd. Er wordt gedacht dat de naam van de borg een verbastering is van 'vrouw Aeylema' in het Oudnederlands. Aan het eind van de achttiende eeuw kreeg de borg het uiterlijk dat je vandaag de dag kunt aanschouwen. Treed binnen en bewonder de vele zalen en kamers in stijl van Lodewijk XVI. Buiten vind je hier een bijzondere combinatie van twee historische stijlen. De grote tuin is grotendeels aangelegd in een Engelse landschapsstijl, met slingerpaden en bomen die vrij kunnen groeien. Toch zijn er nog veel restanten te zien van de eerdere barokke stijl, zoals de prachtig begroeide middenas. Typerend voor het landgoed rond de borg zijn de zogenaamde follies die je er vindt. Dit zijn kleine huisjes zonder praktische functie. Ze geven je het gevoel dat je wandelt door een sprookjesbos.
Lees meer
Borg Nienoord
Leek - Jonker Wigbold van Ewsum stichtte in 1525 Borg Nienoord, om vanuit daar de veengronden in de omgeving te doorgronden. Tijdens de tachtigjarige oorlog werd de borg gebivakkeerd door driehonderd Spaanse soldaten. Daarna hebben Carel Hieronymus en zijn vrouw Anna van Ewsum de borg laten restaureren. Ook Jonker Folef en de familie Van Panhuys hebben nog op Nienoord geleefd. Nadat leden van de familie omkwamen bij een tragisch koetsongeluk is de borg nooit meer bewoond.
Tegenwoordig vind je op het landgoed een hertenkamp, een zwembad en het Familiepark Landgoed Nienoord. Een aanrader voor kinderen. Ook vind je hier het Rijtuigmuseum, met koetsen van vroeger en kan je nog een deel van de borg bezoeken. Onderdeel hiervan is de fabelachtige schelpengrot. Het verhaal gaat dat een bediende ooit zilverwaar stal vanuit de borg. Als straf werd ze opgesloten in het kleine gebouw. Hier moest ze vele uren werken aan het decoreren van de wanden met mozaïeken van schelpen. Pas toen de klus geklaard was mocht de jonge vrouw Nienoord voorgoed verlaten.
Borg Verhildersum
Leens - Hier beleef je de rijke geschiedenis van Noordwest-Groningen in de nabijheid van de Waddenzee. Het landgoed rondom Borg Verhildersum brengt het verhaal van het Hogeland in de negentiende eeuw tot leven. De borg zelf is ingericht als museum. Je ontdekt hier alles over de oude adel, de nieuwe borgbewoners, de opkomst van de boerenstand en het leven van de landarbeiders. Rondom de borg vind je een oude boomgaard en enkele historische veerassen. Denk aan runderen als Lakenvelders en Blaarkoppen. Ook zul je het arbeidershuisje tegenkomen dat tot 1959 werd bewoond. Zelfs de oude boerderij is open voor publiek. Het heeft nu de functie van boerderijmuseum en is ingericht naar de zomer van 1870. Dit was de tijd voorafgaand aan de grote landbouwmechanisatie. De inrichting vertelt een indrukwekkend verhaal over de hardheid van wonen en werken op een vroegere boerderij. Vergeet ook niet om de museumwinkel in het koetshuis af te struinen voor snuisterijen en lekkernijen, en een bezoek te brengen aan restaurant Ons Schathoes.
Lees meer
Iwema Steenhuis
Niebert - Veel borgen dienden vroeger als steenhuis, maar zijn in de latere jaren uitgebreid tot de borgen van nu. Het Iwema Steenhuis is het enige bewaarde steenhuis en gaat terug tot in de veertiende eeuw. Omdat er hier geen adellijke bewoners geleefd hebben is het huis nooit uitgebouwd tot een borg. Dit geeft je de kans om nog verder de geschiedenis in te duiken. Wanneer je het steenhuis bezoekt kan je het museum bekijken. Binnen de muren van museum 't Steenhuus bevinden zich twee ambacht exposities. Eén voor het bakkersvak en één voor het schildersambacht. Boerenfamilies hebben altijd gezorgd voor het steenhuis. De naam dankt zij dan ook aan de eerste familie die er ooit woonde; de familie Iwema. Niet veel verschillend van achternaam, werd Hendrik Ibema de volgende bewoner. Toen de ongehuwde Hendrik overleed is het huis overgedragen aan zijn broer Tjeerd. Deze man bleef zeker niet alleen en had uiteindelijk wel acht kinderen als erfgenaam. Helaas konden zij vanwege financiële problemen het steenhuis niet onderhouden en dus verkochten ze het aan de heer van Nienoord.
Lees meer
Ennemaborg
Midwolda - De Ennemaborg zoals ze er nu uitziet stamt uit de zeventiende en achttiende eeuw. Hoewel de geschiedenis werkelijk nog verder teruggaat tot rond de jaren 1300. Meest kenmerkend is misschien wel de enorme oprijlaan die oorspronkelijk bij de borg hoorde. Hoewel het grootste gedeelte ervan niet langer op de borg aansluit, is deze nog steeds te zien. Vanaf het begin van de oprijlaan lijkt de borg haast wel een stipje aan de horizon. Dit was natuurlijk mode en een symbool van status in vroegere tijden. De tuin rondom de borg was ooit een typische nutstuin. De tuin droeg deze naam omdat hij niet alleen mooi was, maar ook nuttig. Hier werd namelijk ook voedsel verbouwd, zoals fruitbomen en een moestuin. Hoewel de nutstuin verleden tijd is, herken je er nog altijd de sporen van. Alle bomen staan namelijk netjes op een rij. De borg zelf is niet open voor bezoekers, maar een wandeling door het park in achttiende-eeuwse barokstijl is zeker de moeite waard.
Lees meer
Borg Welgelegen
Sappemeer - In 1647 werd de Borgercompagnie opgericht door burgers van de stad Groningen om de veengebieden rond Sappemeer uit te graven. Vanuit het Winschoterdiep werd er naar turf gewroet. Aan de oostkant van dit kanaal ligt Borg Welgelegen. Het huis had ooit een appelhof en de siertuin is er nu nog steeds en open voor bezoek. In deze tuin staat een beeld van een engeltje. De legende vertelt ons dat er ooit een kind speelde op de hei tussen Muntendam en Sappemeer. Het kind werd plots aangevallen door een everzwijn. Het leek reddeloos. Totdat er uit de hemel een engel verscheen met een zwaard. De engel onthoofde het everzwijn en redde hiermee het kind. Nu staat deze voorgoed met zijn voet op de kop van het everzwijn in beton gegoten.
Lees meer
Borg Ewsum
Middelstum - De naam Ewsum zal je vast bekend voorkomen. Deze familienaam kwam namelijk ook al naar voren in de geschiedenis van borg Nienoord. De voormalige borg in Middelstum draagt deze naam omdat de familie het tot 1610 in handen heeft gehad. Hierna wisselde de borg nog vaak van eigenaar. Borg Ewsum kende tijden van rijkdom en armoede. In die tijd veranderde het uiterlijk behoorlijk. Halverwege de vijftiende eeuw voelden Groningers zich bedreigd door de Bourgondiërs. Onno van Ewsum liet daarom een geschutstoren bouwen. Deze kun je tot op heden nog steeds bezichtigen op het landgoed. Wellicht in een iets andere vorm dan het origineel. Er wordt namelijk vermoed dat de opvolgende eigenaar de geschutstoren verlaagd heeft. Het materiaal zou hij gebruikt hebben om een toren op de borg te plaatsen. Tijden later heeft de toenmalige eigenaar in 1863 besloten de borg en het koetshuis vanwege ernstig verval te slopen. Naast de geschutstoren is het oostelijke schathuis ook bewaard gebleven. Waar vroeger de borg stond heeft de natuur haar intrede gedaan. Prachtige treurwilgen bedekken het land.
Lees meer
Meer borgen
Heb je de smaak te pakken gekregen en wil je meer borgen bezoeken? Op groningerborgen.nl vind je ze allemaal.
